Тимур Айтмұханбет - Азаттықтың Нұр-Сұлтандағы журналисі, видео операторы.
Ерлі-зайыпты Нұртай мен Нарғыз Үмітбаевтар – Жаңаөзендегі көп бала тәрбиелеп отырған отбасының бірі. Қиыны – үш баласы мүгедек. Олар баспанаға да, ішіп-жемге де мұқтаж. Үкіметтен берілетін көмекті алуға жас әйелдің азаматтығы жоқтығы да кедергі.
Ресей Украинаға басып кірген соң батыстың санкциясына ұшырап, рублі құлдырап кетті. Салдарынан теңге әлсіреп, ұлттық валютаның бір долларға шаққандағы құны айырбастау пунктерінде 500 теңгеге жетті. Бұл Қазақстан экономикасына қалай әсер етеді? Доллардың қымбаттауына ел экономикасы дайын ба?
Ақпан басталғалы Маңғыстау өңірінде он шақты мекеме жұмысшылары Қазақстан президентіне видео үндеу жасап, жалақының аздығына шағымданған. Олардың көбі Жаңаөзенде тұрады. Осы қалада тағы бір топ - тұрақты жұмыс орнын ашуды талап еткен жұмыссыз азаматтардың наразылық акциясында тұрғанына ай толды.
Бұған дейін құзырлы орган басшысына «Мемлекеттік төңкеріс» деп аталатын депутаттық сауал жолдаған депутаттар құрбандар тізімінің ашық жариялануын талап етпеген. «Неге? Қашан сұрайсыздар?» дейтін Азаттық тілшісінің сауалына олардың жауабы мынадай.
Жемқорлықпен күрес агенттігі экс президент Нұрсұлтан Назарбаев әулетінің оффшорлық есепшоттардағы қаржысын Қазақстанға қайтаруға асықпайды. Агенттік төрағасы Марат Ахметжанов қаржыны мемлекетке қайтару үшін құқықтық негіз керек деді. Ол Назарбаев әулетінің есепшоттарына қатысты тергеу бар-жоғы турал
Сейсенбіде Жаңаөзендегі «Өзенмұнайгаз» компаниясы жұмысын тоқтатты. Жұмысшылар жалақы көбейтуді және «Қаңтар қырығынан» соң ұсталғандарды бостауды талап етіп жатыр. Нұр-Сұлтаннан барған «Қазмұнайгаз» басқарма бастығы Алик Айдарбаев айлықты бес пайыз көтеруді ұсынған, бірақ мұнайшылар оған келіспеді.
37 жастағы қызылордалық Нұрымжан Ақжігітов қаңтар оқиғасы кезінде көзінен жарақат алған. Ауруханада жатқан жерінен 7 қаңтар күні полиция алып кетіп, қамап тастаған. Туыстары Нұрымжанның тергеуде қысым көргенін айтады. Құзырлы органдар Азаттық сауалдарына жауап бермей отыр.
Астана тұрғыны Тимур Дәнебаев Қазақстан президентінің үстінен полицияға арыз жазды. Ол қаңтар оқиғасы кезінде «Алматыға 20 мың бандит шабуыл жасады» деген Қасым-Жомарт Тоқаев мәлімдемесін жалған ақпарат деп есептейді.
Шымкентте 5 қаңтар күні наразылық кезінде оққа ұшқан Нұрболат Алпамыстың нағашы әпкесі «билік бауырымның арманын күл-талқан» етті дейді. Кәмила Бағжанованың сөзінше, марқұмның ата-анасы қайғыдан әлі есін жимаған. Ол «ескертусіз оқ ат» деп бұйрық берген президент Тоқаевтың жауап беруін талап етеді.
24 жастағы Бақытжан Жандар дипломы бойынша жұмысқа тұра алмай, ауылдан Шымкентке келіп, таксист болып нәпақасын тауып жүрген. Қалада пәтер жалдап тұрып жатқан. Ол қаңтар көтерілісінде оқ тиіп қаза тапты. Анасы Гүлнәз Әбдиева бұл жағдайға "туды сүйіп, халқына ант берген" Тоқаев кінәлі дейді.
Тоқаев шетелге шығарылған заңсыз ақшаны қайтару тетігін екі айда ұсыну жөнінде үкіметке тапсырма берді. Ол ешкімнің атын атамады әрі қаржының сомасы туралы да ештеңе айтпады. Заңгер президенттің бұл сөзін «популистік бастама» дейді. Қаржыгер сөзінше, сыртқа шыққан ақшаны қайтарудың машақаты көп.
Ресми дерек бойынша қаңтар көтерілісі кезінде балалар да оққа ұшқан. Солардың бірі - Айкөркем Мелдехан. Оқ көлікте кетіп бара жатқан бүлдіршіннің маңдайына тиген. Әкесі "Қызымды атқандар жазықсыз кете ме" деп алаңдайды.
Мәжіліс бұрынғы президент Нұрсұлтан Назарбаевтың жеке өзіне арналған «Тұңғыш президент – Елбасы» заңындағы кейбір құзіретін қысқартты. Қарсы болған, қалыс қалған ешкім жоқ. Президент әкімшілігінен күні кеше ғана мәжіліс сипкерілігіне келген Ерлан Қошанов «депутаттардың ендігі міндеті қазіргі презид
Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев қаңтар оқиғасына байланысты мемлекеттік телеарнаға сұхбат берді. Сұхбатта президент түрмедегі азаптау туралы арыз-шағымдарды «асыра сілтеу» деп бағалады және оқиғаны халықаралық сарапшылардың тергеуіне жол бермейтінін айтты.
Қазақстанда қаңтар оқиғасы тұсында Қауіпсіздік кеңесі презиент Қасым-Жомарт Тоқаевтың қолына өткен соң мәжіліс "Тұңғыш президент – Елбасы туралы" конституциялық заңға өзгеріс енгізді. Назарбаевты кеңесті өмір бойы басқару құқығынан айырған депутаттар оның өзге артықшылықтарына әзірше қол тигізбеді.
19 қаңтарда Қазақстанда төтенше жағдай режимі аяқталса да бірнеше қаласында қауіпсіздік күшейді. Жолдар жабылып, көшеде полиция көбейді. Қуғындағы банкир Мұхтар Әблязов қаңтар оқиғасына байланысты митингіге шақырған. Бірақ митинг өтпей қалды.
Қазақстанда қаңтардың басында болған тәртіпсіздіктерден кейін 7 қаңтарда президент Тоқаев әскерге «ескертусіз оқ атуға» бұйрық берген. Халықаралық адам құқығын қорғау ұйымдары Тоқаевқа бұл бұйрығынан дереу бас тартуға шақырған еді. Осы күндері Азаттық радиосына жақыным әскерилердің қолынан қаза тапты, жараланды деген хабар жиі түседі. Депутаттардан "әскерилердің қолынан қаза болған қарапайым азаматтардың өліміне кім жауапты?" деп сұрадық.
Қазақстанда бұрынғы президенттің ескерткіші құлатылып, аты мен сөзі жазылған баннер жұлынған соң ел астанысының Нұр-Сұлтан атауын өзгертуді талап еткен петиця жарияланды. Оған қол қойғандар екі жүз мыңнан асты. Билік тұрғындардың бұл талабына байланысты әзір ештеңе айтпай отыр.
Қазақстанда қаңтардағы наразылықтан кейін президент пәрменімен құрылған қоғамдық қорға 12 млрд теңге түскен. Ресми дерекке сәйкес, 17 қаңтарда ел халқы ұйым шотына 10 млн теңге аударған. Ал бірнеше күн бұрын «Қазақстан халқына» деген атау берілген қордың қамқоршылық кеңесі бекіді.
Қазақстанды отыз жыл басқарған Нұрсұлтан Назарбаев елдегі қаңтардағы оқиғаларға байланысты ешқандай мәлімдеме жасамады. Оның қайда екені де белгісіз. Азаттық мәжіліс депутаттарынан «Назарбаев дәуірі аяқталды ма?» деп сұрады.
Тағы
