Тимур Айтмұханбет - Азаттықтың Нұр-Сұлтандағы журналисі, видео операторы.
Қазақстанда қайыр тілеген адамдар көбейді. Бұрын жұрт мешіт пен базар маңында қол жайып, ақша сұраса, қазір тіленшілерді сауда үйінен, автобустан, үй ауласынан кезіктіруге болады. Көше кезіп, күн көріп жүргендер бұл тірлікке амалсыз барғанын айтады. Елде қайыршылардың ресми есебі жүргізілмейді.
Қаңтар дүрбелеңінен кейін полиция азаптап, екі аяғы бірдей сынған қырғызстандық азамат "қылмыс жасағандар заңға сай жауап берсін" дейді. 47 жастағы Шолпанбек Сыдықовтың жарты жылдан бері денсаулығы қалыпқа келмеген. Ауыр отадан кейін, арбаға таңылған жігіттің қазіргі өмірі қандай?
Қазақстан парламенті жазғы каникулға кетті. Демалысқа кеткен депутаттардың жұмысы жөнінде елдің әр өңіріндегі қарапайым тұрғындардан пікір сұрадық.
"Қаңтар оқиғасында мерт болған 230 адамның аты-жөні түгел анықталды" дейді бас прокуратура. Бірақ нақты қашан жариялайтынын айтпады. Ал Азаттық радиосының "Қаңтар құрбандары" жобасында 203 марқұмның дерегі бар.
16 маусымда Lookout зерттеушілер тобы "Қазақстан билігі Италияда жасалған шпиондық бағдарлама арқылы кейбір азаматтың телефонын аңдитынын" жазды. Былтыр OCCRP зерттеушілері де "Қазақстан үкіметі израилдік Pegasus шпион бағдарламасын пайдаланып, журналистер мен азаматтық белсенділер, саясаткерлердің телефонын бақылайтынын" мәлімдеген. Билік өкілдері бұны жоққа шығарады және "бос сөз" деп атайды.
Нұр-Сұлтандағы №1 аурухананың бір топ медбикесі мен санитар тазалықшылары жалақыны көтеруді, дәрігерлер күніне орай сыйақы беруді талап етті. Олар жұмыстың ауыр, жалақының аз екенін айтып шағымданады.
Қазақстанда 1500-ден астам ауылда тұрғындар ішетін таза су жоқ. Парламент депутаттары бұл мәселе бірер жылда шешілмейді дейді. Ал сарапшы мұны сыбайлас жемқорлықпен байланыстырады.
Әділет министрі Қанат Мусин журналистердің бұрынғы президентті жауапқа тартуға бола ма деген сұрағына жауап берді.
Қаңтар оқиғасынан соң билік «Жаңа Қазақстан» құрамыз деп уәде берді. Ақорда 5-маусымдағы референдумнан соң "президенттің билігі әлсіреп, парламент күшейеді" деген. Мәжіліс спикері әрі биліктегі "Аманат" партиясының төрағасы "Жаңа Қазақстанда енді не өзгерді?" деген сауалына жауап берді.
Қазақстанда жыл басынан бері жұмыс орнында 500-ден астам адам жараланып, 70 адам қаза тапқан. Төтенше жағдай министрлігі мәліметінше, кейінгі уақытта жүк көтергіш техникаларға байланысты апаттар жиілеген.
Қазақстан парламенті шетелге заңсыз жолмен кеткен қаражатты қайтаруға мүмкіндік беретін заң жобасын мақұлдады. Билік есебінше, тәуелсіздік алғалы Қазақстаннан көлеңкелі жолмен шығарылған қаржы көлемі 100 миллиард доллардан аз емес.
"Полиция бассыздығы мен сыңаржақ сотқа орын жоқ" деді Қазақстан президенті референдум өткен соң. Ол құзырлы орган саласына түбегейлі реформа қажет екенін айтады. Бірақ заңгер Қасым-Жомарт Тоқаевтың бұл сөзіне күмәнмен қарайды.
Қазақстанда үш күннен кейін, 5 маусымда референдум өтеді. Қоғамда кемі 230 адам қаза тапқан Қаңтар оқиғасының шындығы ашылмай, "билік асығыстық жасап отыр" деген пікір бар. Сенат депутаттарының кейбірі Қаңтар оқиғасына жауаптыларды анықтаудың саяси реформаларға қатысы жоғын айтады.
2022 жыл - Қазақстанда балалар жылы деп белгіленген. Ресми дерек бойынша, елде 6 миллионға жуық бала бар. Билік елде балаларға қажетті жағдайдың бәрі жасалған деп есептейді. Ал көп балалы ана тегін үйірме табу, үкіметтің жеңілдіктеріне қол жеткізу қиын екенін айтады.
Қазақстанда конституция өзгеріс енгізуді көздейтін референдумға санаулы күн қалды. Қазір үгіт-насихат жұмысы күшейіп тұр. Үкімет мүшелері, депутаттар мен саясаткерлер өңірлерді аралап, референдумның маңызын халыққа түсіндіріп жүр. Алдағы саяси науқанға танымал блогерлер де үн қоса бастады.
Қазақстанда 5 маусымда өтетін референдумда конституцияға өзгерістер қабылданса, мәжіліс пен сенаттың заңдарды қарау тәртібі өзгереді. Сенаттың заңды қабылдау құзіреті мәжіліске ауысады. Бұл жоғарғы палатаның ықпалын азайта ма?
Қазақстанда соңғы күндері АҚШ доллары арзандап, Ресей рублі қымбаттап барады. Мамырдың 25-і күнгі биржада 1 доллар - 415, ал 1 рубль 7,44 теңге болы тұрақтады. Тұрғындар сөзінше, доллар арзандаса да азық-түлік бағасы түспеген. Министр ішіп-жем құны доллардың бағамына байланысты емес кенін айтады.
Қоғам белсенділері утилизация мәселесінде Қазақстан үкіметі олигополия мүддесін қолдап отыр деп айыптады. Олар биліктен агротехникадан утилалымды алып тастауды талап етеді. Мәселе шешілмесе, министрлер кабинетін сотқа беруге дайынбыз дейді. Ал үкімет мұны бос даурықпа деп санайды.
Астанада баласы да, өзі де мүгедек Махаббат Құсайынова бірнеше күннен бері төсек тартып жатыр. Әйел әкімдік берген жатақхананың төртінші қабатындағы баспалдақтан құлап, аяғы сынған. Қазір оған өзі сияқты жарымжвн жандар көмектеседі.
Маңғыстау облысында тағы да еңбек дауы. Бұл жолы “Оңтүстік Шығыс сервистік тобы” мекемесінің жұмысшылары жалақыларын жұмыс берушінің азайтып жатқанына шағымданады. Жұмыс беруші “мердігер үстеме ақы төлеуден бас тартты” дейді.
Тағы
